Προς τιμήν της αυριανής εορτής του πολιούχου της Ζούρτσας Αγίου Νικολάου(6/12), γράφουμε αυτό το άρθρο για τον ιστορικό μας ναό και όλα τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα εκεί.
Όπως θα έχετε ακούσει οι περισσότεροι, προ του 1880 ο Άγιος Νικόλαος δεν ήταν καθεδρικός ναός, αλλά κοιμητηριακός ναός που λειτουργούσε από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η Ζούρτσα εκείνη την εποχή είχε 3 ενορίες με καθεδρικό ναό αυτόν της Παναγίας στην Τρανή Βρύση.
Η τοποθεσία του ναού του Αγίου Νικολάου είναι ιστορική και είχε σημαίνοντα ρόλο στην επανάσταση του 1821 στη Ζούρτσα. Συγκεκριμένα την 24η Μαρτίου 1821 ο σπουδαιότερος Ζουρτσάνος αγωνιστής του 1821 Αθανάσιος Γρηγοριάδης μαζί με τους Ζουρτσάνους καπεταναίους ύψωσαν τη σημαία της επαναστάσεως στον λόφο της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Παρ'όλα αυτά, ακόμα μέχρι τις μέρες μας δεν έχει στηθεί μία έστω μικρή πλάκα που να υπενθυμίζει την ιστορική εκείνη μέρα. Περιττό να πούμε ότι δεν υπάρχει ούτε ένα άγαλμα αγωνιστή του 1821. Η Ζούρτσα ήταν ένα από τα σημαντικά μέρη της επανάστασης του 1821 και ακόμα μέχρι σήμερα δεν έχουμε αποδώσει τον ελάχιστο φόρο τιμής στους Ζουρτσάνους αγωνιστές. Ίσως είναι από τα ελάχιστα μέρη που δεν έχουν κάποιο άγαλμα αγωνιστή του 1821, και όχι ένα μέρος τυχαίο αλλά μια κωμόπολη που έγραψε τη δική της ιστορία με τις ονομαστές οικογένειες που συμμετείχαν στην επανάσταση(δείτε εδώ, στην κατηγορία ιστορία).
 |
| Ο σπουδαίος Ζουρτσάνος γενικός οπλαρχηγός της Τριφυλίας Αθανάσιος Γρηγοριάδης |
Βλέπουμε για παράδειγμα στην Ανδρίτσαινα το επιβλητικό άγαλμα του Παναγιώτη Αναγνωστόπουλου, στη Ζούρτσα θα κόστιζε τόσο πολύ να φτιάχναμε το άγαλμα του Αθανασίου Γρηγοριάδη; Η ηγετική μορφή της επανάστασης στην Τριφυλία και ένας από τους πιο σημαντικούς αγωνιστές σε όλην την Πελοπόννησο. Απλώς ταπεινή μου γνώμη είναι ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε την ιστορία μας!
Φτάνουμε στο 1882 όταν η ακμή και η ανάπτυξη στη Ζούρτσα ήταν μεγάλη. Αυτό είναι και το έτος της ανέγερσις του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου, επί δημαρχίας Γεωργάκη Πιπιλή(δήμαρχος του άλλοτε Δήμου Φιγαλείας με την κωμόπολη και 20 χωριά!). Οι Ζουρτσάνοι αποφάσισαν στη θέση του παλαιού κοιμητηριακού ναού να κτισθεί ένας επιβλητικός ναός με αρχιτεκτονική άποψη και όμορφη ευρύχωρη πλατεία που να αποτελεί το νέο καθεδρικό ναό της κωμόπολης. Έτσι και έγινε, μηχανικός από την Ανδρίτσαινα ο λοχαγός Γ.Βλασσόπουλος ανέλαβε την σχεδίαση του περικαλλούς ναού. Ένας επιβλητικός ναός σε ρυθμό βασιλικής μετά τρούλου. Το κτίσιμο του ναού ανέλαβαν οι περίφημοι Λαγκαδιανοί πετροκτιστάδες. Η εργασία είναι τεχνικώς άψογη και αξιόλογη. Αρκεί να παρατηρήσει κανείς το σχετικά μεγάλου εμβαδού πλακόστρωτο δάπεδο, με την τέλεια αρμολόγηση ισομεγεθών ασβεστολιθικών πλακών, των οποίων το σκάλισμα είναι πολύ δύσκολο, περισσότερο και από του μαρμάρου! Για την επίπλωση του ναού ήρθε σπουδαίος τεχνίτης, ο Ιταλός Μπενεντέτι. Το τέμπλο, τα ψαλτήρια, ο γυναικωνίτης είναι ζηλευτής τέχνης ανταποκρινόμενης στην καλαισθησία των αρχόντων της Ζούρτσας. Σημαντικό να αναφερθεί ότι όλες οι δαπάνες για την ανέγερση του ναού καλύφθησαν από την πρόθυμη προσφορά και τις εργασίες των κατοίκων και από μικρές φορολογίες στα γεωργικά και κτηνοτροφικά εισοδήματα.
Άξιοι ιερείς έχουν περάσει από τον Άγιο Νικόλαο από το μακρινό 1880 μέχρι τις μέρες μας. Από τον παπα-Θανάση τον Παπαθεοδώρου που ήταν σύμφωνα με τους Ζουρτσάνους άγια φυσιογνωμία, τον Παπα-Γιάννη τον Καπλάνη και πολλοί άλλοι.
Δείτε παρακάτω την αρχαιότερη φωτογραφία που έχουμε από τον Άγιο Νικόλαο που προέρχεται από το σπουδαίο αρχείο της εφημερίδας η Ζούρτσας και χρονολογείται από το 1929.
Όπως βλέπουμε στην παραπάνω φωτογραφία ο Άγιος Νικόλαος και η πλατεία του ήταν ένα πραγματικό κομψοτέχνημα! Μία πλατεία πολύ μεγαλύτερη από τη σημερινή, καθώς έπιανε μεγάλο τμήμα του σημερινού ασφαλτοστρωμένου δρόμου. Υπήρχε μία κεντρική πέτρινη σκάλα, μία δυτική και μία ανατολική. Στη νότια πλευρά της εκκλησίας, από τον 19ο αιώνα είχαμε τη λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου που συνόρευε με τον Άγιο Νικόλαο και στο οποίο πέρασαν γενιές και γενιές Ζουρτσάνων μέχρι που εν τέλει έκλεισε τη δεκαετία του 1960. Πλέον εν έτει 2016 έχει μείνει μόνο το "κατώι" του άλλοτε δημοτικού σχολείου, νυν αποθήκη της εκκλησίας, για να μας θυμίζει την ύπαρξή του.
Η εκκλησία παραμένει ακριβώς η ίδια ανέπαφη μέχρι τις μέρες μας. Ο τρούλος ακριβώς ο ίδιος χάρης στην πρόσφατη αποκατάστασή του. Η μόνη διαφορά που εντοπίζουμε είναι στο καμπαναριό. Μία όμορφη καμάρα κοσμούσε τον Άγιο Νικόλαο μέχρι και τη δεκαετία του '50. Τότε ήταν και η εποχή που η κωμόπολη απέκτησε το δικό της μεγάλο δημοτικό ρολόι, δώρο του Ζουρτσάνου ομογενή από την Αμερική Θεοδώρου Παπαθεοδώρου. Η Ζούρτσα απέκτησε παράλληλα και τη μεγάλη καμπάνα του ωρολογίου που κοσμεί την εκκλησία ακόμα μέχρι τις μέρες μας.
Εκείνα τα χρόνια εξαιτίας και του σεισμού του '60 έγιναν κάποιες παρεμβάσεις στο ναό, καινούρια στέγη, ασβέστωμα του τρούλου, καινούριο τσιμεντένιο καμπαναριό κακής αισθητικής. Η πλατεία είχε ήδη αλλάξει έχοντας χάσει το παραδοσιακό της χρώμα με την εκτεταμένη χρήση σκυροδέματος και μπετών. Φτάνουμε στο κοντινό 1986 όταν ο Σύλλογος Ζουρτσάνων χάρης στις συνδρομές των απανταχού συμπατριωτών μας δώρισε στη Ζούρτσα τη σημερινή καλαίσθητη πλακόστρωτη πλατεία με τηνιακή πέτρα, καθώς και σειρά έτερων εργασιών όπως η κατασκευή της όμορφης πέτρινης βρύσης, δεντροφυτεύσεις, κ.ά.
 |
| ο Άγιος Νικόλαος μετά το πέρας των εργασιών του 1986 |
Φτάνουμε τώρα περί το 2000 όταν και το καμπαναριό κακής αισθητικής που υπήρχε, έδωσε τη θέση του στο σημερινό πραγματικό κομψοτέχνημα, ένα πέτρινο παραδοσιακό καμπαναριό κατασκευασμένο εξ'ολοκλήρου με σκαλιστή πέτρα από ντόπιους Ζουρτσάνους πετροκτιστάδες (Βλαχαίοι), που συνάδει πλήρως με τον ιστορικό ναό και την τέχνη των Λαγκαδιανών πετροκτιστάδων.
 |
| ο Άγιος Νικόλαος με το ανακαινισμένο καμπαναριό περί το 2000 |
Τέλος το 2012 ολοκληρώθηκαν οι τελευταίες παρεμβάσεις, αποκαταστάθηκε πλήρως και αναπαλαιώθηκε ο πέτρινος τρούλος, ερχόμενος στην αρχική του μορφή. Παράλληλα, σύμφωνα με τις σύγχρονες προδιαγραφές και όλα αυτά που επιτάσσει η σύγχρονη ναοδομία, δημιουργήθηκε μία όμορφη πέτρινη ράμπα, χωρίς παρ'όλα αυτά να αλλοιώσει το παραδοσιακό στοιχείο, αλλά σεβόμενη τις αρχές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Αύριο 6 Δεκεμβρίου 2016 ο Πολιούχος μας δυστυχώς για πρώτη φορά δεν θα ανοίξει τις πύλες του στην εορτή του. Και αυτό διότι, έχει πληγεί εσωτερικά από τον πρόσφατο σεισμό του Φλεβάρη 2016. Συγκεκριμένα στο νότιο τμήμα του ναού έχουν αποξυλωθεί μεγάλα κομμάτια σοβά, αγιογραφίες στο σημείο και γύψινες διακοσμήσεις σε σημείο που να έχει φανεί ο πέτρινος σκελετός στις δύο καμάρες που βρίσκονται εκεί (μερικές-όχι εκτεταμένες φθορές). Ωστόσο δεν υπάρχει κανένα θέμα στατικότητας, αλλά ο ναός πρέπει να αποκατασταθεί, να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης και να ανοίξει τις πύλες του ανανεωμένος. Την προκειμένη στιγμή διεξάγονται και οι απαιτούμενες μελέτες από τους αρμόδιους φορείς, με πολύ αργό όμως ρυθμό, καθώς 10 μήνες μετά δεν έχουν αρχίσει ακόμα οι εργασίες! Οι ζημιές δεν είναι δα και τόσο μεγάλες, ο ναός έχει περάσει και χειρότερα από παλαιότερους σεισμούς αλλά δεν είχαμε ποτέ τέτοια καθυστέρηση. Καλό να γίνεται προσεκτική δουλειά, αλλά το προσεκτικά δεν συνεπάγεται τόσο αργά!***
 |
| ο Άγιος Νικόλας σήμερα εν έτει 2016 |
Ευχόμαστε Χρόνια Πολλά σε όλους τους Ζουρτσάνους, με το καλό του χρόνου να εορτάσουμε πάλι στον Άγιο Νικόλαο. Ο Άγιος Νικόλαος βοήθεια σε όλους μας.
***Θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε νεότερο άρθρο για τις εξελίξεις σχετικά με τον Άγιο Νικόλαο και τις εργασίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου